Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng nằm trong vùng địa máng Trường Sơn thuộc địa phận các huyện Bố Trạch, Quảng Trạch, Tuyên Hoá, Minh Hoá, trải rộng từ bờ biển đến biên giới Việt Lào thuộc địa phận Quảng Bình. Đây là khu vực có lịch sử phát triển lâu đời, trải qua các thời kỳ kiến tạo và các pha chuyển động đứt gãy và uốn nếp, liên tục tạo nên các dãy núi trùng điệp, tạo ra tính đa dạng về địa chất, địa hình, địa mạo, thuỷ văn, kỳ thú về hang động Phong Nha – Kẻ Bàng.

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng
Vườn quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng là một trong hai khu vực đá vôi lớn nhất thế giới. So với 41 di sản thế giới khác có carxtơ, Phong Nha Kẻ Bàng có các điều kiện địa hình, địa mạo và sinh vật khác biệt.


Phong Nha – Kẻ Bàng có hàng chục đỉnh núi cao trên 1000 m, hiểm trở chưa từng có vết chân người, trong đó điển hình là các đỉnh Co Rilata cao 1.128 m, Co Preu cao 1.213 m. Xen kẽ giữa các đỉnh núi trên 1000 m là những thung lũng và các đỉnh cao từ 800 – 1000 m như Phu Sinh 965 m, Ma Ma 835 m. Đặc biệt đỉnh Mó Tỏc cao 721 m có một mặt bằng rộng 70 ha. Đây là các điểm hấp dẫn thể thao leo núi, thám hiểm và du lịch sinh thái.


Khu danh thắng Phong Nha – Kẻ Bàng có một quần thể hang động phong phú, kỳ vĩ với gần 300 hang động, được mệnh danh là “Vương quốc hang động”. Đến nay, 20 hang động với tổng chiều dài trên 70 km đó được Đoàn khảo sát Hoàng gia Anh phối hợp với trường Đại học Quốc gia Hà Nội khảo sát có hệ thống. Trong số 20 hang động được khảo sát thì có 17 hang động ở vựng Phong Nha và 3 hang ở vựng Kẻ Bàng. Hệ thống hang động ở Phong Nha – Kẻ Bàng được đánh giá là một trong những cảnh quan đẹp nhất thế giới với các đặc trưng: có sông ngầm dài nhất, hang có chiều cao và rộng nhất, có bải cát trong hang dài nhất và có thạch nhũ đẹp nhất.


Nổi bật nhất trong hệ thống hang động ở Phong Nha – Kẻ Bàng là hang động Phong Nha, hang động Tiên Sơn, và vừa qua là hang động Thiên Đường. Hang động Phong Nha dài 8,5 km, chỗ cao nhất 83 m, cửa động cao 10 m, rộng 25 m. Hang có trên 20 buồng, có những hành lang rộng đến 1500 m. Trong động có hang nước, hang khô. Nói về hang Phong Nha thì chắc có lẽ không cú từ nào tả nổi cỏi đẹp diệu kỳ, lộng lẫy và vô cùng sinh động. Hoặc như cây hoa, hoặc như chuỗi ngọc, hoặc như tượng Phật, hoặc như gấm vóc. Đi thuyền khỏi phà sông Xuân Sơn, du khách sẽ thấy một núi đá vôi khổng lồ sừng sững ngâm chân xuống dòng sông… và một cỏi cửa hang như đục vào vách núi. Khi thuyền bắt đầu chui vào hang, một cảm giác mát lạnh, rung động tâm hồn làm nảy sinh trong ta lồng kính trọng như khi vào một nơi tôn nghiêm huyền bí. Ngồi dưới thuyền, ngước nhìn lên các khối nhũ đá rũ xuống tua tủa như những hàm răng khổng lồ đang gồng mình chống đỡ những luồng gió mạnh từ trong hang sâu thổi ra, lại lơ lững như muốn rơi xuống đầu mình, và không ai có thể đi hết ngỏ ngếch của hang động Phong Nha, cũng không bút mực nào tả hết sự kỳ vĩ của hang động Phong Nha. Hang Phong Nha xứng đáng xếp vào danh sách “Kỳ quan thế giới” với 7 cái nhất: Hang động nước dài nhất, cửa hang cao và rộng nhất, hang có hồ nước ngầm đẹp nhất, hang có sông ngầm dài và đẹp nhất, hang có bãi cát và bãi đá ngầm đẹp nhất. Đặc biệt là hang động với hệ thống thạch nhũ kỳ ảo và tráng lệ nhất. Phong Nha có thể hãnh diện là một hang động đẹp vào loại bậc nhất thế giới.

Hang động Tiên Sơn nằm ở tả ngạn sông Son, trên độ cao 200 m. Trèo qua hơn 300 bậc đá, do các thợ xây lành nghề đẽo gọt, xây dựng để vào động khô. Vào động khô ta có cảm giác như ngược đường lên trời xanh. Theo các nhà địa chất, địa lý, động khô thủa xưa vốn có một dòng sông ngầm chảy qua, nay nước đã cạn kiệt, chỉ còn lại những vòm đá trắng cùng muôn vàn vân nhũ và vô số cột đá óng ánh màu xanh ngọc bích rất kỳ thú.

Hang động Thiên Đường, một hang mới nằm trong phân khu rừng phục hồi sinh thái, thuộc vùng lỏi núi đá vôi của Di sản Thiên nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được phát hiện vào năm 2006. Cửa động Thiên Đường chỉ là một hầm nhỏ độ 3 m2, nằm ngay dưới chân một ngọn núi đá vôi dựng đứng, cao gần 100 m. Đứng trên cửa nhìn xuống, ánh sáng trời rọi vào động được hơn chục mét, lờ mờ những dọc đất, đá chói xuống lòng động với độ dốc rất lớn. Động ẩm ướt, nền động đầy đất pha cát dẻo quẹo, cứ như đó từng có nước chảy mang phù sa vào vậy. Đoạn đầu của động có nhiều thạch nhũ. Ấn tượng nhất là một khoảng nhũ trải trên nền động trông chẳng khác gì một cái sa bàn của các nhà quân sự bày ra để luận chiến sự. Đến đoạn thứ hai, vòm hang đột ngột hất lên cao đến gần trăm mét. Vòm và thành động trông thật hoành tráng với nhiều thạch nhũ hình khối, hình cột. Có một khối với hàng chục ụ thạch nhũ cao 30 – 60 cm nằm ngay trên nền động trông rất giống các tượng Phật. Phần lớn nền động là đất dẻo, khá bằng phẳng nên rất dễ cho mọi người đi lại tham quan.


Nhiệt độ trong động luôn ở 20-210C. Chỉ ngồi trước cửa động cũng cảm nhận được từng luồng hơi mát lạnh từ dưới động thổi ngược lên, phả vào da thịt trong cái nắng 36-370C ngoài trời. Chưa hết điều lạ, còn có các dãy thạch nhũ cao khoảng 60 cm nằm vuông góc với nhau bên một mái đá tạo thành những chiếc bể đựng nước như có ai xây bằng xi măng trắng giữa nền động. Bên trong bể cón chứa cả nước trong vắt, cứ như ai đó đó chuẩn bị sẵn cho các nàng tiên đến tắm vậy. Ngay giữa đoạn động này là lồng của một con sông đang còn chảy mỗi khi có mưa. Và có khả năng động Thiên Đường thông với một dòng sông ngầm, nhưng chỉ khi có mưa lớn hoặc vào mùa mưa lũ mới có nước tràn vào lồng động. Như vậy, từ cửa động vào đến đây chỉ mới trên 500 m chiều dài mà thôi. Còn biết bao đoạn với bao điều kỳ thú khác nữa chưa thể đến để khám phá.

Cùng với hệ thống hang động kỳ diệu, sông Trúc, sông Chày, sông Son trong khu danh thắng Phong Nha – Kẻ Bàng với dòng nước trong xanh chảy giữa vùng núi đá có rừng tạo nên cảnh đẹp thơ mộng như bức tranh thuỷ mặc quyến rũ du khách.

Trong khu danh thắng Phong Nha – Kẻ Bàng còn tồn tại một khu rừng nhiệt đới nguyên sinh ít bị tác động với độ che phủ trên 95% và có tính đa dạng sinh học cao. Có 140 họ, 427 chi, 751 loài thực vật bậc cao, trong đó có 36 loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam. Có 32 bộ, 98 họ, 256 giống, 381 loài của 4 lớp động vật có xương sống ở trên cạn, trong đó có 66 loài quý hiếm có tên trong sách đỏ Việt Nam, 23 loài được xếp vào danh sách bảo vệ toàn cầu.

Ngoài những giá trị về địa chất địa mạo và đa dạng sinh học, Phong Nha – Kẻ Bàng còn ghi dấu nhiều di tích văn hoá, lịch sử quý giá, là nơi lưu giữ những di tích của người nguyên thuỷ thời đại đồ đá, di tích văn hoá Chămpa, di tích khảo cổ học với một số hiện vật quý, các đền thờ, bàn thờ, tượng Chàm của người Chămpa; đền thờ, tượng Phật của người Việt; di tích căn cứ kháng chiến chống Pháp của vua Hàm Nghi cuối thế kỷ XIX tại núi Ma Rai. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, những địa danh như Bến phà Xuân Sơn, đường mòn Hồ Chí Minh, đường 20 Quyết Thắng đã đi vào huyền thoại.

Hiện nay, khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng có 86.000 ha, được xếp hạng Di sản Thiên nhiên thế giới, đây cũng là phạm vi của Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Giá trị khu Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng là một tập hợp sinh cảnh cực kỳ quan trọng cho việc bảo tồn đa dạng sinh học, tiềm chứa nhiều nguồn gen quý hiếm, trong đó có những loài cú giá trị toàn cầu như Sao La, Mang lớn…

Từ khi Tổ chức UNESCO công nhận Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng là Di sản Thiên nhiên thế giới, Phong Nha – Kẻ Bàng đã được đầu tư xây dựng trở thành khu du lịch yêu thích của du khách trong và ngoài nước. Ngoài việc khai thác hang động Phong Nha và Tiên Sơn, Phong Nha – Kẻ Bàng đang tiếp tục nâng cấp về mọi mặt, phát triển thêm nhiều loại hình du lịch, tuyến du lịch mới như du lịch sinh thái, du lịch nghiên cứu thâm sâu hệ Kast Kẻ Bàng, du lịch thám hiểm, du lịch văn hoá nhân văn… gắn việc tham quan khu du lịch với các di tích lịch sử của đường Hồ Chí Minh huyền thoại.

Địa điểm: Xã Sơn Trạch – Huyện Bố Trạch – Tỉnh Quảng Bình.

Đường đến: Bằng 3 loại phương tiện: đường bộ, đường sắt và đường hàng không.

+ Đường sắt: Từ Hà Nội (Thành phố Hồ Chí Minh) – Ga Đồng Hới. Từ Thành phố Đồng Hới – Trung tâm Du lịch Phong Nha – Kẻ Bàng tại làng Xuân Sơn, Xã Sơn Trạch.

+ Đường bộ: Từ Hà Nội (Thành phố Hồ Chí Minh) – Thành phố Đồng Hới. Từ Thành phố Đồng Hới – Trung tâm Du lịch Phong Nha – Kẻ Bàng tại làng Xuân Sơn, Xã Sơn Trạch.

+ Đường hàng không: Từ Hà Nội (Thành phố Hồ Chí Minh) – Thành phố Đồng Hới. Từ Thành phố Đồng Hới – Trung tâm Du lịch Phong Nha – Kẻ Bàng tại làng Xuân Sơn, Xã Sơn Trạch.